Najlepsze przepisy na zupę z piwem

Dziś piwo nie kojarzy się z zupą, ale w średniowieczu było popularną bazą do przygotowania kalorycznego posiłku urozmaicającego codzienną, zwykle dość ubogą dietę. Tradycyjna zupa z piwem, czyli tzw. piwna polewka zabielana śmietaną lub mlekiem z dodatkiem twarogu, jaj, czerstwego pieczywa lub innych dostępnych produktów spożywczych, to jedna z najstarszych polskich zup. Pierwsze wzmianki na jej temat pojawiają się w królewskich kronikach z 1394 roku.

Łyk historii – dlaczego zupa z piwem?

Średniowieczne piwo w znaczący sposób różniło się od klarownych i dość mocnych trunków, z jakimi spotykamy się obecnie. Ze względu na ograniczenia technologiczne było mętne i zwykle bardzo mączyste. Do wody i zbożowego słodu (najczęściej jęczmiennego, owsianego lub pszenicznego) dodawano pokruszone pieczywo, co miało pomóc w zainicjowaniu procesu swobodnej fermentacji, oraz zioła, w tym chmiel, nadające przyjemniejszy smak. 

Średniowieczne podejście do piwa było zupełnie inne niż obecnie. Traktowano je jako alternatywę dla wody, której picie wiązało się z ryzykiem zatruć i innych poważnych perturbacji zdrowotnych, oraz zdecydowanie droższego wina, po które sięgali jedynie najzamożniejsi. Warzone (gotowane) piwo było znacznie bezpieczniejsze niż woda, bardziej dostępne i tańsze niż wino. Nie określano go również jako alkoholu, w związku z czym pili je zarówno mężczyźni, jak i dzieci, a nawet kobiety w ciąży. 
Ze względu na mączysty, zawiesisty charakter, średniowieczne piwo było formą posiłku i często dodawano do niego ogólnodostępne, znajdujące się aktualnie pod ręką produkty spożywcze. Tak powstały pierwsze przepisy na zupę z piwem, czyli posiłki na bazie piwa (zamiast wody), z różnego rodzaju dodatkami. Najczęściej piwo wzbogacano świeżym mlekiem, śmietaną, twarogiem lub masłem. Biedniejsi dodawali do niego resztki czerstwego pieczywa. Stosowano również miód, jaja i dostępne w danym regionie warzywa.

Tradycyjna zupa z piwem, czyli średniowieczna caseata

Nazwa średniowiecznej, najstarszej polskiej zupy wywodzi się z łaciny – słowo caseata oznacza zmieszane z serem, co jest zgodne z prawdą. Piwna zupa w wydaniu tradycyjnym jest po prostu mieszanką piwa i twarogu, w zależności od przepisu wzbogaconego różnego rodzaju dodatkami – w wersji najbardziej treściwej można podawać ją z mięsem i tłuszczem zwierzęcym, w uboższej jedynie z mlekiem, mąką i ewentualnie jajami, śmietaną oraz masłem. W tradycyjnym przepisie występują również inne dodatki, w tym przyprawy.

Piwna polewka z boczkiem, dwoma rodzajami sera, kapustą i porem

To popularny, spotykany w wielu wariantach przepis na zupę z piwem, sycącą i dzięki zastosowaniu wędzonego boczku, niezwykle aromatyczną.

Składniki:

• 1 litr piwa – najlepiej zdecydować się na niepasteryzowane piwo rzemieślnicze pszeniczne, pod względem smaku najbardziej zbliżone do średniowiecznego trunku. Jeśli zupa ma być dla dzieci lub kobiety w ciąży, wybieramy piwo bezalkoholowe.
• 400 g wędzonego boczku
• 2 łyżki masła
• 2 łyżki mąki
• 0,5 litra mleka
• 200 g sera topionego
• 100 g twardego sera żółtego
• ćwierć główki białej kapusty
• 1 por
• czosnek (kilka ząbków)
• sól i pieprz

Sposób przygotowania:

Boczek kroimy i smażymy w garnku lub rondlu. Następnie dodajemy do niego pokrojony w plastry por i masło. Chwilę dusimy na małym ogniu i stopniowo dodajemy kolejne składniki – mąkę, dwa piwa niepasteryzowane (1 litr) oraz drobno poszatkowaną kapustę. Gotujemy do czasu, aż kapusta nieco zmięknie. Następnie dolewamy mleko i ser topiony. Całość wzbogacamy do smaku przeciśniętym przez praskę czosnkiem, solą i pieprzem. Przed podaniem każdą porcję posypujemy startym na wiórki żółtym serem.

Zupa piwna na bulionie, z kurczakiem

To uwspółcześniony przepis na zupę z piwem i mięsem, bardziej sycącą od tradycyjnej polewki piwnej z mlekiem, masłem i czerstwym pieczywem.

Składniki:

• szklanka piwa rzemieślniczego, najlepiej pszenicznego, niepasteryzowanego (250 ml)
• dwie średniej wielkości piersi z kurczaka
• olej lub smalec
• 1/3 kostki masła
• 1 łyżka mąki pszennej
• szklanka bulionu drobiowego
• 200 g śmietany 18%
• 150 g żółtego sera typu gouda
• 1-2 ząbki czosnku
• sól i pieprz

Sposób przygotowania:

Do ugotowania polewki potrzebny będzie nam garnek lub rondel, w którym połączymy ze sobą wszystkie składniki oraz patelnia do podsmażenia piersi z kurczaka. W garnku rozpuszczamy masło i stopniowo dodajemy do niego mąkę, piwo oraz drobiowy bulion. W kolejnym etapie dodajemy śmietanę, ciągle mieszając, by nie pojawiły się nieestetyczne grudki. Po połączeniu podstawowych składników do zupy dodajemy utarty na tarce lub pokrojony w drobną kostkę żółty ser i gotujemy do momentu, aż się rozpuści.

W międzyczasie na patelni rozgrzewamy tłuszcz i smażymy na nim wcześniej doprawione solą i pieprzem, pokrojone w drobne kawałki piersi z kurczaka. Pod koniec smażenia dodajemy czosnek (pocięty w drobną kosteczkę lub plasterki) i czekamy chwilę, by uwolnił aromat. Zawartość patelni przerzucamy do garnka z zupą, mieszamy i gotujemy jeszcze przez kilka minut. Zupę doprawiamy solą i pieprzem do smaku. Dla zwiększenia kaloryczności posiłku możemy podawać ją ze świeżym pieczywem lub grzankami.

Staropolska polewka – gramatka

Jeśli zależy Ci na odtworzeniu piwnej zupy w najbardziej klasycznej formie, dobrym wyborem będzie gramatka. Tradycyjny przepis na zupę z piwem bazuje na podstawowych, powszechnie dostępnych w kuchni polskiej składnikach i w odróżnieniu od wielu uwspółcześnionych wersji tego typu zup wyklucza stosowanie mięsa czy warzyw.

Składniki:

• 1 litr piwa jasnego niepasteryzowanego – najlepszym wyborem są piwa kraftowe, opracowane według tradycyjnych przepisów, wyprodukowane z najlepszej jakości surowców
• 250 ml śmietany 18%
• 4 żółtka
• 250 g półtłustego twarogu
• cukier – w zależności od upodobań
• łyżka masła
• kilka ząbków czosnku
• sól do smaku

Sposób przygotowania:

Wlewamy do garnka piwo rzemieślnicze i podgrzewamy na wolnym ogniu. W tym czasie rozcieramy żółtka z cukrem i stopniowo mieszamy ze śmietaną. Garnek z podgrzanym piwem zdejmujemy z ognia i powoli wlewamy do niego przygotowaną mieszankę żółtek i śmietany. Robimy to stopniowo, by śmietana się nie zwarzyła. Na koniec dodajemy sól do smaku.

Na patelni rozpuszczamy masło i podsmażamy na nim drobno posiekane, wcześniej obrane ząbki czosnku. Czekamy, aż się zarumienią i całość przelewamy do garnka. Twaróg kruszymy na drobne kawałki i nakładamy na talerze przed podaniem zupy – dzięki temu ser zupełnie się nie rozpuści i jego smak będzie bardziej wyczuwalny. Zupę podajemy z grzankami lub świeżym pieczywem.

Zupa piwna w wersji niemieckiej

W odróżnieniu od polskiego wariantu piwna zupa po niemiecku zamiast mąki pszennej zagęszczana jest mąką ziemniaczaną lub pokrojonymi w kostkę ziemniakami.

Składniki:

• 1 litr piwa niepasteryzowanego jasnego, na przykład pszenicznego
• 250 ml mleka
• 1 łyżka mąki ziemniaczanej
• 1 jajko
• 3-4 łyżki cukru
• 1 łyżka cukru pudru
• cynamon

Sposób przygotowania:

Do garnka wlewamy mleko i dodajemy do niego cukier ze szczyptą cynamonu. Podgrzewamy na ogniu i dodajemy wymieszaną w szklance mąkę ziemniaczaną z odrobiną wody. Gotujemy przez kilka minut, aż płyn zgęstnieje i dodajemy jasne piwo typu lager, najlepiej niepasteryzowane, kraftowe. Całość podgrzewamy jeszcze przez kilka minut na małym ogniu. Nie gotujemy. Na koniec, po zdjęciu z ognia, zupę doprawiamy żółtkiem. Białko z dodatkiem cukru pudru ubijamy na pianę, a następnie małą łyżeczką nakładamy na gorącą zupę. Tak przygotowany wywar trzymamy jeszcze kilka minut pod przykryciem i nakładamy na talerze.